Historia: kontynuacja tradycji


Ostrowiec Świętokrzyski ma długoletnie i wielorakie tradycje hutnicze. Powiązania z tą gałęzią przemysłu rozpoczęły się już w początkach XIX wieku i trwają nieprzerwanie aż do dziś. Pierwszy zakład metalurgiczny został wzniesiony w 1813 roku na gruntach ówczesnej wsi Kuźnia. Zakład powstał w wyniku działań Jana Dobrzańskiego – właściciela dóbr ostrowieckich, który w sposób udany i trwały zapoczątkował ich uprzemysłowienie. Drugim z kolei był zakład, którego budowę rozpoczęto w 1837 roku na terenie gminy Częstocice. Jej inicjatorem był kolejny właściciel dóbr ostrowieckich, znany w Królestwie Polskim finansista i przemysłowiec, hrabia Henryk Łubieński, a wykonawcą – upoważniony przez niego plenipotent Antoni Klimkiewicz. Lokalizacja tego zakładu została zrealizowana w miejscu, gdzie dziś znajduje się Świętokrzyskie Centrum Badania Jakości Sp. z o.o. Oba obiekty leżały w pobliżu, a siłą napędową pracujących w nich maszyn i urządzeń były wody rzeki Kamiennej.

Od chwili powstania, przez cały burzliwy wiek XIX, następował rozwój techniczny i technologiczny zakładów metalurgicznych. Trwałej rozbudowie i modernizacji towarzyszył stały wzrost produkcji, tak pod względem asortymentu, jak i ilościowym. W zakresie technologii istotnym wydarzeniem było uruchomienie około 1870 roku pierwszego w całym Staropolskim Okręgu Przemysłowym laboratorium, przeznaczonego dla Zakładów Ostrowieckich. Starania o zorganizowanie tego rodzaju placówki badawczej czynione były już uprzednio, gdyż laboratorium miało poprawić – jak ujmował to wniosek naczelnika Łęckiego – „…bieg wielkich pieców oparty na powierzchownym lub przypuszczalnym ocenianiu procentowości i przymiotów rud żelaznych”.

Zawirowania historyczne i społeczne w końcu XIX i w XX wieku, przede wszystkim proces odzyskiwania przez Polskę niepodległości i dwie wojny światowe, różnie wpływały na koleje losów huty. Skutkowały przemianami; niektóre z nich to:


  • utworzenie Spółki Udziałowej Zakładów Ostrowieckich w 1885 roku,

  • przejęcie huty przez państwo w 1945 roku,

  • powstanie Huty „Ostrowiec” w 1948 roku,

  • nadanie hucie imienia Marcelego Nowotki w 1952 roku,

  • likwidacja w latach 90. XX wieku tak zwanego „Starego Zakładu”.

Przez ten czas laboratorium istniało nieprzerwanie, prowadząc badania na rzecz zakładów metalurgicznych. Jeszcze w końcu ubiegłego wieku funkcjonowało pod nazwą Laboratorium Badania Metali, a budynek, w którym się mieściło, jest obecnie siedzibą Świętokrzyskiego Centrum Badania Jakości Sp. z o.o.

Wielki piec z okresu międzywojennego.
Wielki piec w hucie w Klimkiewiczowie wybudowanej w 1839 roku.
Wielki piec w początkach XX wieku.
Zakłady Ostrowieckie pierwszej połowie XX wieku.
Zakłady Ostrowieckie pierwszej połowie XX wieku.